Op een avond, tijdens een gezellig samenzijn, besloten drie vrienden gelijkaardige levenservaringen te delen. De eerste was een tiental dagen op Antarctica geweest, een woestijn van ijs, een zee van schots en schoonheid, zoals hij het uitdrukte. Een verblindende witheid, zo ging hij tevreden verder. De tweede was geraakt door een verblijf in een zandwoestijn de week voordien. Een kleine windstoot volstond om zijn voetstappen uit te wissen. Kilometers lang niets dan zandkorrels, duinen die leken te bewegen als golven, dat alles badend in een persoonlijk gevoel van innerlijke vrede. De derde was net terug van een wandeltocht door een woestijn van stenen en stof. Hier en daar stond een boom, die in de meeste gevallen levenloos leek. Hij had op zijn kompas gelopen. Al vertellende ontdekten de drie vrienden dat hun woestijnen een gemeenschappelijke karaktertrek hadden: geen van hen had een volledig uitgestippelde weg gevolgd. Ze haalden herinneringen op aan uitgestrekte vlaktes van zand, stenen of ijs, maar niet aan wandelpaden of wegjes. En is dat overigens geen kenmerk van vele woestijnen?

Aan de vier zaligsprekingen die we zonet in het Evangelie volgens Lucas hebben gehoord, en die we ook gedeeltelijk bij Mattheüs terugvinden, zouden we nog een aantal andere kunnen toevoegen die elders in de evangeliën staan vermeld: “Gelukkig hij die aan mij geen aanstoot neemt”; “Gelukkig uw ogen omdat ze zien”; “Gelukkig uw oren omdat ze horen”; “Gelukkig de schoot die u gedragen heeft”; “Gelukkig die het Woord van God beluisteren”; “Gelukkig wie zijn maaltijd zal houden in het Rijk Gods”, en “Zalig zij die niet gezien hebben en toch tot geloof zijn gekomen”. Aan deze lijst kunnen we nog een dozijn zaligsprekingen toevoegen die zijn opgenomen in de verschillende brieven in het Nieuwe Testament. In het totaal beschikken we zo over een kleine dertig zaligsprekingen. Wat een goed nieuws!

Die eerste lezing is van de hand van de heer Baruch. U hebt waarschijnlijk nog nooit van deze mens gehoord. Hij schrijft ergens in de tweede eeuw vC. Het is de tijd dat de Griekse cultuur overheersend geworden is in heel het Middellandse zeegebied. Met haar nieuwe ideeën en gebruiken dreigt zij de joodse traditie onder de voet te lopen. De tekst van de heer Baruch wil tegengas geven. En geef toe: het is een optimistische tekst.

Lieve mensen,
Vandaag is het Nieuwjaar. We beginnen een nieuw liturgisch jaar. De volgende maanden horen we vooral woorden uit het Lucas – evangelie. Het evangelie klinkt brandend actueel. Wat toen is beschreven gebeurt ook vandaag. Angstaanjagend is het. Tekenen aan zon, maan en sterren, volkeren verkeren in angst, radeloos door het gebulder van de onstuimige zee.
wanorde tussen culturen,oorlog, corruptie en terrorisme Strijd tussen godsdiensten. Ook in de kerkopvattingen onrust enz...

Het is een traditie geworden het liturgisch jaar af te sluiten met het feest van Christus Koning. Een waardige afsluiter, zo lijkt het. Toch roept het feest dubbele gevoelens op. Velen onder ons herinneren zich de tijd dat het feest nog werd gevierd, en plein public, ondersteund door tal van christelijke organisaties. Met optochten, militaire escortes, vlaggen, tromgeroffel en trompetgeschal. De aanwezigheid van het christelijk geloof was een vast maatschappelijk gegeven. Het was niet alleen uitdrukking van geloof. Het was ook een publiek statement. Wellicht vooral dat laatste.

“Want het zal dan een tijd van nood zijn, zoals er eerder nog geen is geweest sinds er volken zijn. Velen van hen die slapen in het stof zullen ontwaken, sommigen om eeuwig te leven, anderen om de smaad van een eeuwige schande te ondervinden.” Na lezing van deze woorden daarnet heeft de lector besloten met “Woord van de Heer” en hebben de kerkgangers geantwoord met “Wij danken God”. Ooit zal iemand me eens moeten uitleggen hoe we God kunnen danken na zulke apocalyptische verzen. In het Evangelie doet Jezus er evenwel nog een schepje bovenop: “Maar na die verschrikkingen in die dagen zal de zon verduisteren en de maan zal geen licht meer geven; de sterren zullen van de hemel vallen en de hemelse heerscharen zullen in verwarring geraken.” En opnieuw heeft iedereen, nadat gezegd werd “Woord van de Heer”, geantwoord als één man en met animo “Wij danken God”.

De genezing door Jezus van de blinde Bartimeüs, ook wel de bedelaar van Jericho genoemd, wordt op een knappe manier verteld. Je ziet het zo voor je ogen gebeuren. En je hoeft zeker geen bijbel-deskundige te zijn om dat kleurrijke verhaal van de evangelist Marcus te begrijpen. Immers, de blinde Bartimeüs kan elk van ons zijn. Laten we dat eens van nabij bekijken.

"Wie onder u groot wil worden, moet dienaar van u zijn, en wie onder u de eerste wil zijn, moet slaaf van allen wezen".

Beste zusters en broeders,

Ik heb goed nieuws en slecht nieuws. Het goede nieuws is dat we voor de liturgie vandaag de kortere versie van de lezingen hebben gebruikt.  En het slechte nieuws is dat mijn preek vandaag een lange versie zal zijn. Maak je geen zorgen! Ik zal je alleen de samenvatting vertellen. De lezingen van vandag spreken over dienstbaarheid.  De eerste twee lezingen van vandaag uit Jesaja en Hebreeen, herinneren ons eraan, dat de persoon die wij volgen, Jezus, niet zomaar "God" is, en totaal anders dan wij, maar integendeel, iemand ook zoals wij. Deze "God" kwam om met ons te wandelen en toonde ons hoe wij elkaar moeten behandelen. En Hij is het die ons vandaag onderwijst en ons vraagt dienaar van allen te zijn.

Jezus spreekt wel heel radicale woorden tot de man die bij hem komt. Er kan geen sprake van zijn deze aanbevelingen vandaag in praktijk te willen brengen. Alles achterlaten, bezittingen uitdelen, breken met de familie. Het betekent complete chaos; de instorting van het familiaal leven. Wie zorgt er voor brood op de plank. Wie brengt de kinderen naar school. Het elementaire sociaal weefsel van gezin en familie wordt totaal ondergraven. Realistisch kun je zoiets niet noemen.  

We hebben het zonet gehoord: Johannes is verbaasd, verrast, hij kan er niet van over. Hij heeft gezien hoe iemand zonder mandaat noch zending van Jezus demonen uitdrijft. Een concurrent van formaat! Tegenover zo iemand ziet hij geen andere mogelijkheid dan hem aan te geven bij Christus. Deze zou moeten tussenbeide komen om deze oneerlijke concurrentie te beëindigen, want het is toch aan de apostelen en aan hen alleen om dit soort werk te doen. Zij zijn immers de officiële vertegenwoordigers, dat wil zeggen diegene die gemandateerd zijn door de Zoon van God om overeenkomstig te handelen?! Zo zie je maar, zelfs in een Kerk die nog in haar kinderschoenen stond zien we al de verleiding om de macht voor te behouden aan een elite. Alsof de apostelen de enige bewakers waren van de goede moraal, het juiste handelen, de waarheid. Van in eeuwigheid is de mens diep menselijk, met al z’n falen en alle mogelijke fragiliteit.

Binnen deze logica is het antwoord van Christus geheel verrassend: “hinder hem niet”, want overal waar een man of een vrouw, wie hij of zij ook is, demonen uitdrijft – of het nu een demon van ongerechtigheid, van egoïsme, van luiheid, van onverschilligheid weze – overal waar mannen en vrouwen ervoor ijveren dat ieder die werkt een billijke vergoeding krijgt, zoals we daarnet gelezen hebben in de Jakobusbrief, overal waar gelovigen en niet-gelovigen samen bidden, overal is het dezelfde Geest Gods die werkzaam is en handelt in ons. Jezus toont ons zo dat hij geen monopolie eist. Hij is gekomen voor het heil van alle mensen. Hij wil dat wij allen gered worden. Dit is een van de redenen voor zijn menswording. Het is de reden waarom elke mens van goede wil gevraagd wordt demonen en het kwade onder welke vorm dan ook uit te drijven. Zo toont Christus ons dat het dwaas is te denken dat onze cultuur, onze zijnswijze, onze denkwijze superieur zijn aan die van anderen. De anderen hebben zich niet te plooien naar onze keuzes, onze ideeën, onze waarden… We moeten samen werken om de Schepping die ons is toevertrouwd verder te zetten. Allen hebben wij de Geest Gods ontvangen. Laat ons tonen dat we zulk vertrouwen waardig zijn door op een juiste wijze te handelen, dat wil zeggen op een manier die in overeenstemming is met Gods wil.

Deze manier van mens-zijn, vervuld van de heilige Geest, verhindert evenwel niet dat we in de strijd tegen het kwade vele obstakels op ons pad treffen. Die obstakels vat Jezus samen door te verwijzen naar verschillende lichaamsdelen: de hand, de voet en het oog. Hiermee wordt verwezen naar de drie fundamentele verlokkingen van de mensheid, waarmee ook Jezus werd geconfronteerd toen hij zich veertig dagen terugtrok in de woestijn.

Het komt misschien als een opdoffer bij de leerlingen binnen, dat kinderen als voorbeeld gesteld worden. Enkel op die wijze kun je het rijk Gods binnen gaan. De leerlingen hebben het zich wel anders voorgesteld, dat rijk Gods. Veel groter en prestigieuzer. Wat Jezus zegt, zet de wereld op zijn kop. Wie de grootste is moet dienaar van allen zijn. Het is dan ook niet vreemd dat de paus die titel meekrijgt. Hij wordt servus servorum genoemd. Dienaar van de dienaren. Dienaar in het kwadraat. Eén blik op de geschiedenis van de kerk volstaat om te beseffen dat niet iedere paus zich hier erg druk over gemaakt heeft.

Kijkcijfers. Ziedaar een woord van onze tijd. Kijkcijfers zijn de grote schrik van alle presentatoren en makers van televisie en radio. Je kan nog zo goed zijn in je vak: als de kijkcijfers niet navenant zijn, word je onvermijdelijk naar de exit geduwd. Het gevaar van het blind najagen van kijkcijfers is echter dat de kwaliteit van de uitzendingen steeds middelmatiger wordt. Alsof de “nivellering naar beneden” de regel is geworden. Nochtans zijn kijkcijfers iets natuurlijks.